Lemos e entendemos Comprendemos e expresámonos

-Comentade en pequenos grupos ¿Gústavo-lo cine? ¿Que tipo de películas vos atraen máis? ¿Policíacas, de ciencia ficción, de terror, románticas, comedias...? ¿Por que? ¿Lembrades algún título que vos gustase especialmente? ¿Cal? ¿Por que? Expoñede ó resto da clase, a través de portavoces, as preferencias de cada grupo.

Lectura dos planos de película

O cartel anunciador.

A presentación anterior é un cartel anunciador dunha estrea cinematográfica, é dicir, informarse dun acontecemento para que a xente acuda a el. -Tira do cartel exemplos destas características. Texto Compañía cinematográfica:......... Película:......... Actores :......... Director:......... Lugar, día e hora da estrea:... Elementos visuais Debuxos ou fotos:... Logotipos:......... Cores:.............

- Imaxina outros aacontecementos ou espectáculos que poidan servirse de publicidade dun cartel anunciados. Fai unha lista de, cando menos, cinco exemplos. Un partido de fútbol. -Formade pequenos grupos para creardes carteis anunciadores. Seguide estas indicacións. Acordade, de entre as posibilidades que tiñades anotadas, o acontecemento que ides anunciar. Decidide o texto e os elementos visuais que emgregaredes no cartel. Creade o cartel sobre unha cortolina empregando calquera técnica: rotuladores, colaxe... Expoñede tódolos carteis na aula.

2. Partindo do resumo que escribiches, elabora unha ficha coma esta.

 Título: ....

 Autor/a: ..............  Anónima: .

 Personaxes: .............

 Ensinanza:

3. Explicade oralmente ós outros as vosas fábulas e anotade qué elementos teñen en común.
See page 132 of book.

Dous raposos, mozo e vello, viciños de Ribadavia, saíndo de vela sabia, manducaron un coello. Pensa o vello: -Veña a nós, unha boa sobremesa, acio de uvas ou de fresa das que chaman careíxós. As fresas nonas había, as uvas estaban outas e pra meterlles as poutas empregaron medio día. Non lles valía choutar nin un no outro rubirse terían ao fin que dirse sin as uvas galdrupar Dixo o mozo: -Ben me doio, queremos coller carubas ¿ti non miras isas uvas están mais verdes que un croio? -Tes razón, meu compañeiro, tampouco as quero comer, uvas verdes fan doer, as tripas e o calleiro. Xuntos dixeron amén e a aquelas uvas maduras, verdes chamáronlle e duras, porque non llas dou ninguén. . Xosé Mª García Rodríguez(Fabulas Galegas) careixós: tipo de amorodo silvestre. poutas: mans ou pés dun animal con fortes uñas. choutar: saltar. galdrupar: (coloquialmente) comer. calleiro: parte do estómago de certos animais. See page 133 of book.

Comentario do texto

Act 4.-134p Completa o cadro segundo a información do texto e xustifícao.

Afirmación	Dise	Dedúcese	Non se di	Xustificación
Os raposos comeran pero tiñan aínda fame	..	X	..	Despois do coello aínda querían sobremesa.
Os raposos eran pai e fillo	..	..	X	Tes razón
Intentaron colle-las uvas de varias maneiras	X	..	..	Non lles valía choutar, nin un no outro rubirse
As uvas estaban altas de máis	X	..	..	as uvas estaban outas
Os raposos enganáronse a si mesmos.	X	..	..	uvas verdes fan doer as tripas

Ex 5.-134p Completa estoutro cadro coas ideas principais de cada unha das partes en que se divide a fábula. Toda narración ten 3 partes (introducción, nó e desenlace)

Introduccíón	Nó	Desenlace
Dous raposos, mozo e vello...	-Veña a nós unha boa.....	-Tes razón, meu compañeiro,...

- Elabora un resumo a partir do que acabas de analìzar.

Exer 6.-134p Selecciona as calidades e defectos que poderías atribuír á actuación dos raposos da fábula. Xustifícao.

soberbia - xenerosidade - hipocrisía
astucia - finximentó covardía

A algúns animais adoita atribuírselles calidades humanas, que quedan reflectidas, por exemplo nas fábulas - Relaciona o animal coa calidade de que se lle asocia Animal - - Calidade 1) formiga - - 4)fereza 2) elefante - - 2) memoria 3) burro - - - 1) laboriosidade 4) león - - - 5) maldade 5) serpe - - - 3) simpleza

Ex 7.-134p Indica o refrán ou refráns que mellor resumen a ensinanza moral desta fábula.  0 que non se consola é porque non quere.  Para moita fame non hai pan reseso [Si].- A cadelo fraco todo son pulgas.  Non hai peor dificultade cá pouca vontade. Ex 8.-134p Explica, razoadamente, se estás de acordo ou non coa ensinanza da fábula As fábulas, poden ser en verso ou en prosa, adoitan estar protagonizadas das por animais ou cousas animalizadas. A estes seres atribúenselles virtudes e defectos humanos. Desta maneira o escritor pode facer críticas do comportamento dos homes e dar pautas de conducta. páx 134

0 léxico da nosa lingua

Antónimos (alto - baixo, negro -branco)
Na unidade catro estudiaches que existen palabras que teñen un significado moi semellante. Son palabras sinónimas.

Exer9.-135p Fai parellas de sinónimos con palabras destes dous cadros.

SOLUCIÓN
adobo - aliño ... evasión - fuxida...bágoa - lágrima
remar - vogar ... apuro - urxencia...indagar - pescudar

Exer10.-135p Relaciona agora as palabras das seguintes series.

Palabra - - Palabra co significado oposto(Antónimos)
1)transixir - - 4)paixón
2)miúdo - - - - -3)loar
3)censurar - - - 1)esixir
4)apatía - - - - 5)ceibar
5)amarrar - - - 2) grande
As parellas de palabras que formaches relaciónanse porque os seus significados son opostos. Son palabras antónimas.

Desenvolvémo-lo vocabularío

De seguido, imos ampliar e precisa-lo vocabulario relativo ós anímais.

Exer11.-135p Completa as oracións cos nomes de animais axeitados.

bubela - arroaz - xabaril - camelo - píntega
 Mentres andaba á caza do xabaril vin unha .. bubela . voando.
 0 animal que vimos onte non era un lagarto senón unha .....píntega
 Un .. .arroaz.... . mergullouse xunto á proa da nosa embarcación.
 0 .....camelo.... vive en Asia e ten dúas chepas.

Exer12.-135p Relaciona estes adxectivos cos animais ós que fan referencia.

Adxectivo - - - - - - - - - - - - - - - - Anímais

bovino - avícola - porcino . . . . . cabalos - porcos - abellas
apicola - equino - ovino . . . . . . . vacas - ovellas - aves
SOLUCIÓN
bovino - vacas. . .porcino - porcos . . . equino - cabalos
avicola - aves . . . apícola - abellas . . .ovino - ovellas
See page 135 of book. Exer 13.-136p Observa estes insectos e le as oracións posteriores. Asocia despois cada letra co nome do insecto que corresponda.

Por parellas -Cada un de vós pensa un animal. -Comezando primeiro un, despois o outro, facede unha descrición oral, incluíndo os seguintes aspectos: *Aspecto fisico. *Comportamento. *Hábitat *Outros -O compañeiro que escoita ten que adiviñar de qué animal se trata. -Se non o adiviña ó terceiro intento, pode facer preguntas que só se poden contestar cun si ou non.

 A vacaloura está entre a cascuda e a xoaniña  Sobre a barbantesa está a abella  Entre a abella e o escaravello está a bolboreta.  0 saltón está sobre a xoaniña A: abella- B: bolboreta - C: cascuda - D:.saltón E: barbantesa F: escarabello G:vacaloura H:. xoaniña Exer 14.-136p Consulta o diccionario e relaciona cada unha destas palabras do cadro coa parte da vaca ou do porco á que corresponden.. lombo - tetos - ventás - lacón - pezuño - croca - xamón - ubre = = = = focino - cacheira ou cachola - papada - casco 1.- Lombo 2.- pezuño 3.-tetos 4.- casco 5.- ubre 6.-croca 7.- lacón 8.-cacheira ou cachola 9.- papada 10.- fuciño 11.-xamón Exer15.-136p Relaciona cada expresión coloquial co seu significado. Expresión . . . . . Signifícado 1)Non ter un can. - - - - - - - 4)Enganar. 2)Verlle as orellas ó lobo. - - 2)Albiscar algún perigo. 3)Andar ás moscas. - - - - - - -1)Estar sen diñeiro. 4)Dar gato por lebre.- - - - - -3)Estar despistado. Improvisa cun compañeiro unha conversa na que introduzades axeitadamente estas expresións. See page 136 of book.

Reflexión sobre a lingua

0 atributo e o predícatívo Pedro semella símpátíco. - 0 soldados chegaron cansos.

Nestas dúas oracións, os complementos (simpátíco, cansados) son moi parecidos. Estes complementos caracterízanse por: - Referirse ó suxeito (Pedro, os soldados).
- Concordan en xénero e número co núcleo do suxeito.

Pedro semella simpático. - Os soldados chegaron cansos.

Fíxate que no primeiro caso o predicado é nominal (verbo copulativo semellar), mentres que no segundo é verbal (verbo chegar). Daquela, son complementos diferentes.

Nome do complemento	Características	Exemplos
Atributo	- Refírese ó suxeito - Concorda en xénero e número co núcleo do suxeito - Acompaña verbos copulativos (ser, estar, semellar ..)	A casa é nova
Predicativo	- Refírese ó suxeito e ó verbo ó mesmo tempo - Refírese ó suxeito e ó verbo ó mesmo tempo - Acompaña verbos predicativos (chegar, quedar, resultar ..)	Ela quedou tranquila

Recoñecemento do atríbuto (A tr) Atributo.

Ademais de reparar no tipo de verbo, podemos emprega-la substitución pronominal para recoñece-lo atributo.

Atribúese unha identidade

Oración Xoán é meu tío. Esa nena semella Uxía. Eles son meus padriños. Ana e Eva son miñas irmás.

Pronominalizacíón Xoán eo Esa nena seméllaa Eles sonos Ana e Eva sonas

Pronomes o a os as

Atribúese unha calidade

Oracíón Ese pan parece saboroso. Esas mazás están maduras.

Pronominalización Ese pan paréceo Esas mazás estano

Pronome o o

pax/137

Recoñecemento do complemento predícativo (Pvo)

Para recoñece-lo complemento predicativo debemos reparar en que:
- Acompaña verbos como chegar, quedar, resultar, seguir, aparecer, presentarse, sentirse, volverse. . .
- Complementa, ó mesmo tempo, ó verbo e ó núcleo do suxeito.

Elas chegaron a vergoñadas

0 compañeiro segue anoxado

Análíse da oración

Ese home era meu bisavó

Preguntar ó verbo . - ¿Quen era? - - Ese home - - ->Suxeito

Preguntar ó suxeito.-¿Que fai o home? - era - - - - ->verbo copulativo

Preguntar ó verbo . - ¿Que cousa era? -meu bisavó - ->Atributo (Atr)

Oración copulativa ou Atributiva.

Fíxate na oración que acabamos de analizar. Está formada por un suxeito (Ese home) e un predicado nominal (era meu bísavó).
0 suxeito está constituído por un SN (Ese home) formado por un determinante (o) e un nome (home).
0 núcleo do predicado (era) leva atributo (meu bisavó -> Ese home éo). 0 atributo consta de determinante (meu) e nome (bisavó).
Observa agora estoutra oración.

A máquina quedou estragada

Suxeito-------> A maquina
Verbo---------> quedou
Predicativo---> estragada

A máquina quedou estragada

D =determinante; N =Nominal; V = verbo; A =adxectivo; Pvo = predicativo: F Nml = F Nml; F prep = frase preposicional
See page 138 of book..
*Neste caso, a oración que analizamos está formada por un suxeito (A máquina) e un predicado verbal (quedou estragada).
0 suxeito está constituído por un sintagma nominal (A máquína) formado por un determinante (a) e un nome (máquína).
0 núcleo do predicado (quedou) vén acompañado por un complemento predicativo (Pvo) (estragada -> máquina ... estragada.

quedou estragada). 0 complemento predicativo é un adxectivo (estragada). Ex16.139p Identifica o complemento que aparece destacado. Xustifìca a túa decisión.

1  0 elefante é un paquidermo.
2  Eles chegaron contentos da excursión.
3  A porta da casa está fechada.
4  A vosa compañeira volveuse amabilísima.
5  0 teu neno parece bastante enfermo.
6  Os amigos chegaron cansos.

1  0 elefante é un paquidermo. Oración Copulativa (= Oración Atributiva) [SN(=Sintagma Nominal,O=Dt, Nml=Elefante)],Suxeito, S - - - > O elefante Predicado nominal Verbo Copulativo - - - - - - - - - - - - - - - V-----------> é [SN(=Sintagma Nominal,un=Dt, Nml=paquidermo)], Atributo - ->un paquidermo

2  Eles chegaron contentos da excursión. Oración predicativa activa Intransitiva Nml(=Nominal), Suxeito, pronome, S - - - -> Eles Predicado verbal Verbo predicativo, 1ª conxu - - V----------->chegaron Predicativo - - - - - - - - - Pvo ---------->contentos Complemento Circunstancial de lugar(Frase preposicional); [ r(=relator, d){de=preposición, de+a=da=contracción}]; [a=Dt(=Determinante),artigo determinado,fem,sing]; [excursión(=Nml=Nominal, nome, substantivo, fem, sing,trisí ] C.C. de lugar - - -> da excursión

3  A porta da casa está fechada Suxeito, [Frase Nominal(F Nml); Dt=a, Nml, F Nml=(Núcleo{N} = porta, Modificador{=Md} que é Frase preposicional = (F preposicional=d a casa); consta dun r (relator = r, preposición)= d, e un Tº que se chama termo(Tº) e a súa vez é F Nml (Dt + Nml= a casa); a= art que contrae co r (relator,preposición) e casa que é Nml(nominal=nome=substantivo) Oración copulativa Suxeito, S - - - > A porta da casa Predicado nominal Verbo copulativo, V - - - -> está Atributo, Atr- - - - - - -> fechada porta fechada, fechada=adxectivo

4  A vosa compañeira volveuse amabilísima . Suxeito---> A vosa compañeira, é unha frase nominal que consta de A=(Dt), determinante artigo, vosa=determinante posesivo, un nominal = compañeira=Nml(=nominal) Oración Intransitiva Suxeito,S - - -> A vosa compañeira predicado verbal verbo,V - -> volveuse predicativo, Pvo -> amabilisima amabl(e),-ísima -> adxectivo de unha terminación en grao superlat.

5  0 teu neno parece bastante enfermo. Suxeito---> O teu neno, é unha frase nominal que consta do artigo ou determinante (O), outro determinante posesivo (teu) e un nominal que a súa vez e núcleo nominal (neno) Oración copulativa Suxeito, S - - ->O teu neno predicado verbal verbo,V - - - - >parece Atributo, Atr - - - - ->bastante enfermo bastante enfermo é unha frase adxectiva constituída por un determinante indefinido(bastante) e un adxectivo de dúas terminacións (enferm-o/a)

6 © Os amigos chegaron cansos Suxeito- - - -> Os amigos, é unha frase nominal cun determinante artigo {Dt} (Os) e un nominal{Nml}(amigos) que é núcleo do nominal Oración intransitiva Suxeito,S - - - -> Os amigos predicado verbal verbo,V - - - -> chegaron predicativo, Pvo ->cansos Coñecese o predicativo por non poder facer coma no Atr(Xan é alto = Xan éo) a substitución pronominal

Ex17.-139 Analiza estas oracións.

1.- Nós sentímonos ledos.
2.- A nai de Clara é a secretaria do Instituto.
3.- O novo compañeiro estaba desgustado.
4.- Resultou satisfactoria a proposta de Xosé.

1.- Nós sentímonos cansos. Suxeito---->Nós, é pronome persoal que fai referencia as persoas, tónico que se pronuncia só, 1ª persoa de plural Oración intransitiva Suxeito, S - - -> Nós predicado verbal verbo, V - - - - - -> sentímonos predicativo, Pvo - - - -> ledos led-o/a.- adxectivo de dúas terminacións.

2.- A nai de Clara é a secretaria do Instituto. Suxeito.- A nai de Clara é unha frase nominal(F Nml) constituída por un determinante artigo f. s.(Dt=A) e un nominal(nai) nai de Clara; nai de Clara é unha frase substantiva que principia co substantivo nai que vén a ser núcleo(Núc) da frase substantiva e un modificador(Md), este modificador(Md{de Clara}) é frase preposicional que consta dun r (relator), r e un Tº(termo), Tº.O relator (r) é a preposición -de-, e o termo que é nome propio -Clara-. Oración copulativa Suxeito,S - - ->A nai de Clara predicado nominal verbo, V - - -> é Atributo, Atr - - ->a secretaria do Instituto. A frase nominal, Atr, (F. Nml = -a secretaria do Instituto-) consta de un determinante(Dt=a) e un nominal, secretaria do Instituto, este nominal que é frase substantiva ten un núcleo(Núc=secretaria) e un modificador(Md=do Instituto). O modificador é frase preposicional por principiar coa preposición de (r=relator ou preposición) e un termo(Tº).Este termo(= o Instituto) é unha frase nominal(F Nml) formada por un Dt = o máis un Nml=Instituto.

3.- O novo compañeiro estaba desgustado Suxeito.- O novo compañeiro é unha frase Nml formada por un Dt = ( O ) e un Nml (novo compañeiro) que a súa vez este Nml consta de un Md=modificador=novo e un Núc=núcleo substantivo=compañeiro Oración copulativa Suxeito,S- - -> O novo compañeiro predicado nominal verbo,V- - - -> estaba Atributo, Atr - - - -> desgustado desgustad -o/a = adxectivo de dúas terminacións.

4.- Resultou satisfactoria a proposta de Xosé Suxeito.- Oración predicativa, activa, intransitiva predicado verbal verbo,V - - - - >Resultou. indicativo, perfecto, 3ª persoa do sing. predicativo, V - - - - >satisfactori- a/o. adxectivo de dúas terminacións concerta con proposta. Suxeito,S.- - - - - >a proposta de Xosé. -a proposta de Xosé-. É unha frase Nml que consta dun Dt=a e un Nml=proposta de Xosé. Este Nml=proposta de Xosé forma un frase Nml que ten un Núc=proposta e un Md=de Xosé. O Md(=modificador) é unha frase preposicional formado por un r=de (relacionante,preposición) e un Tº(termo)=Xosé. Este termo (Tº=Xosé) é un Nml{nominal}.

Act 18.-139p Nestas oracións aparecen complementos verbais que xa estudiaches (OD, OI, Atr e Pvo). Identifícaos cos sistemas axeitados.  Enviámo-las cartas ós excompañeiros.---> Enviámosllelas (lles(=OI) = compañeiros, las(OD)= cartas) las cartas=OD; ós excompañeiros=OI.  Hoxe a cidade semella deserta. ----> Hoxe a cidade semellaa (a = deserta=Atr) deserta=Atr (atributo)  Durante o espectáculo, o público ficou admirado S(suxeito)=o público , Pvo(=predicativo)=admirado  0 irmán de Luísa mercou un libro de cociña. ---> O irmán de Luísa mercouno ( =no ) OD(obxecto directo) = un libro de cociña, OD = no  Ese home é o campión do mundo de esgrima. ---> Ese home éo Atr ( =atributo) = o campión do mundo de esgrima . Atr=o  Aquel problema de matemáticas resultou difícil S (=suxeito)= Aquel problema de matemáticas, Pvo (= predicativo) = difícil  Ela vén animada. Non se di: Ela véno, entón animada é (predicativo=Pvo) e non Atributo. O atributo, Atr admite substitución pronominal e o predicativo non admite substitución pronominal. Ela está animada. Admite a substitución pronominal e pode decirse correctamente: Ela estáo.

Ortografía

Ex19.140p Observa as normas e emprega outros exemplos.

Poñemos punto e coma...	Exemplo	Outro exemplo
Diante dalgunhas ex- presións como: pero, non obstante, por íso...	Díxenlle que non o fixese; pero non me fixo caso.	Vou ir a compra; por iso teño que limpar o pó antes.
Para separar enumeracións longas que xa conteñen pausas.	Estivemos en moitos sitios: á mañá, no zoo; pola tarde, na praia; pola noite, no porto...	Hai varias estradas; a 1ª vai a Foz; a 2ª a Lugo; a 3ª a Santiago
Para separar dúas oracións nas que a segunda é a consecuencia.	Fixémo-la viaxe a pé; polo que despois estabamos esgotados...	Percorrín moito co coche; e entón acabei a gasolina.

Grupos consonántícos problemátícos - Emprega estes grupos consonánticos para formar palabras correctas. -bt- -cn- -ct- -gn- -mn- -pc- deli..ct..o - ace..pc...ión o..bt..er - so..mn...ámbulo adxe...ct...ivo - o...pc...ión di..gn...o - a...mn...esia - i..gn..ìción a..cn..é - colu.mn..a su..bt..raer - rece..pc..ión

Grupos consonánticos problemáticos técnica, tecnoloxía... fragmento, fragmentar... hipnose hipnotizar... ritmo, rítmico... abnegar, abnegado... excepción, excepcional... - Escribe, tamén con axuda do diccionario, outras familias léxicas con palabras que conteñan os mesmos grupos consonánticos (-bn-, -cn-, -gm-, -pc-, -pn-, -tm-).

-----Continuará----

Pinchen para suxerencias, propostas...

volver... -----